Uzaktan Çalışma Yönetmeliği Yayınlandı.

Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından 10 Mart 2021 günü itibarıyla Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Uzaktan Çalışma Yönetmeliği (“Yönetmelik”), Covid-19 sebepli pandemi düzeniyle birlikte zorunlu bir hal olan uzaktan çalışmaya dair esasları belirlemektedir. İşbu Yönetmelik 4857 sayılı İş Kanunu’nun “Çağrı üzerine çalışma ve uzaktan çalışma” başlıklı hükmü esas alınarak hazırlanmıştır.

Benimsenen bu yeni çalışma düzeni ile ilgili hem işveren hem de işçiler açısından soru işaretleri bulunmaktaydı. Yönetmelik ile; hangi işler için uzaktan çalışmanın uygulanabilir olduğu, hangilerinin uzaktan çalışma kapsamı dışında kalacağı, verilerin korunması ve paylaşılmasına ilişkin işletme kurallarının uygulanması ve bu çalışma düzeninin usulünün nasıl olması gerektiği ile ilgili esasların belirlenmesi amaçlanmıştır.

Uzaktan Çalışmaya İlişkin Sözleşmenin Şeklinde İki Yöntem Belirlendi.

Yönetmelik’in 5. maddesi uyarınca, uzaktan çalışmaya ilişkin iş sözleşmeleri, yazılı şekil şartına bağlanmıştır. Mevcut iş sözleşmelerinde uzaktan çalışmaya ilişkin hüküm bulunmaması takdirinde iki yol izlenebilecektir. Yeni bir sözleşme yapılabilme olanağı bulunmakta iken aynı zamanda mevcut sözleşmeye ek bir protokol hazırlanarak da uzaktan çalışma esasları düzenlenebilecektir.

İş sözleşmesinin içeriğinde ise işin tanımı, yapılma şekli, işin süresi ve yeri, ücret ve ücretin ödenmesine ilişkin hususlar, işveren tarafından sağlanan iş araçları, ekipman ve bunların korunmasına yönelik yükümlülükler, işverenin işçiyle iletişim kurması ile genel ve özel çalışma şartlarına ilişkin hükümlere yer verilecektir.

Çalışma Mekanının Düzenlenmesine İlişkin Ortaya Çıkabilecek Maliyetleri Taraflar Yazılı Olarak Düzenleyecek.

Yönetmeliğin 6. maddesi uyarınca, gerekli olması durumunda uzaktan çalışmanın yapılacağı mekan ile ilgili düzenlemelerin iş yapılmaya başlanmadan sözleşme aşamasında tamamlanması gerekmektedir. Uzaktan çalışma yapılacak mekan ile ilgili yapılacak olan düzenlemelerden dolayı ortaya çıkabilecek maliyetler bulunuyorsa işçi ve işveren bu maliyetlerin karşılanmasına ilişkin koşulları birlikte belirleyecek olup bu hususları yazılı olarak kayda geçireceklerdir.

İş Araçlarını İşveren Karşılayacak.

Yönetmeliğin 7. maddesi uyarınca, uzaktan çalışma için gerekli olan malzeme ve iş araçlarının aksi iş sözleşmesinde belirlenmediği takdirde işveren tarafından karşılanması hüküm altına alınmıştır. Bu malzeme ve iş araçlarının kullanımı ve bakım ve onarım koşulları konusunda işveren çalışanını bilgilendirecektir.

İş araçları işveren tarafından temin edildiği takdirinde, İşçiye yazılı bir iş araçları listesi verilecek olup, bu araç listesinde araçların işçiye teslim edildiği tarihteki bedellerine yer verilecek, işçi tarafından imzalanan bir nüsha işveren tarafından işçi özlük dosyasında saklanacaktır. Yazılılık şartı iş araçlarının listesi, iş sözleşmesi içerisinde veya sözleşme tarihinde iş sözleşmesine ek olarak düzenlenirse aranmayacaktır.

Yönetmeliğin 8.maddesi uyarınca, İşin yerine getirilmesinden kaynaklanan mal veya hizmet üretimiyle doğrudan ilgili zorunlu giderlerin tespit edilmesine ve karşılanmasına ilişkin hususlar iş sözleşmesinde belirtilecek olup bu konuda direkt işverene sorumluluk yüklenmemiştir.

Çalışma Süresi ve İletişim Yöntemi İş Sözleşmesinde Belirlenecektir.

Yönetmeliğin 9.maddesi uyarınca, Uzaktan çalışmanın yapılacağı zaman aralığı ve süresi iş sözleşmesinde belirtilecektir. Mevzuatta öngörülen sınırlamalara bağlı kalmak kaydıyla taraflar, çalışma saatlerinde değişiklik yapılabilecektir. Ayrıca yine mevzuat hükümlerine uygun olarak ve işverenin yazılı talebinin üzerine işçinin de rızası söz konusuysa, fazla çalışma da yapılabilecektir.

Yönetmeliğin 10.maddesi uyarınca, Uzaktan çalışmada iletişimin yöntemi ve zaman aralığının belirlenmesi de yine uzaktan çalışan işçi ile işveren tarafından olacaktır.

Verilerin korunması

Yönetmeliğin 11.maddesi uyarınca, Uzaktan çalışanı, iş yerine ve yaptığı işe dair verilerin korunması ve paylaşımına ilişkin işletme kuralları ve ilgili mevzuat hakkında bilgilendirmek ve bu verilerin korunmasına yönelik gerekli tedbirleri almak işverenin sorumluluğunda olsa da uzaktan çalışanın da bu işletme kurallarına uyma zorunluluğu bulunmaktadır.Uzaktan çalışma kapsamında korunması gereken bu verinin tanım ve kapsamı ise iş sözleşmesi kapsamında belirlenecektir.

İş Sağlığı Ve Güvenliğine İlişkin Tedbirlerin Alınması

Yönetmeliğin 12.maddesi uyarınca, işveren sorumluluktan kurtulmak için iş sağlığı ve güvenliği konusunda yaptığı işin niteliğini dikkate alarak;

• Çalışanını bilgilendirecek,

• Çalışanına konu ile ilgili gerekli eğitimleri verecek,

• Çalışanının sağlık gözetimini sağlayacak,

• Çalışanına sağladığı ekipmanla ilgili gerekli iş güvenliği tedbirlerini alacaktır.

İşin niteliği gereği fiziken uzaktan çalışma yapılması mümkün olmayan işler için uzaktan çalışma esasları uygulanması söz konusu olmayacaktır.

Yönetmeliğin 13. maddesi uyarınca aşağıda belirtilen işlerde uzaktan çalışma yapılamayacağı hüküm altına alınmıştır:

• Tehlikeli kimyasal madde ve radyoaktif maddelerle ve bu maddelerin atıkları ile çalışma ve işlenmesine ilişkin işler,

• Biyolojik etkenlere maruz kalma riski bulunan çalışma işlemlerini içeren işler.

Belirtilen işler dışında işin niteliği gereği fiziken uzaktan çalışma yapılması mümkün olmayan işler için de yine aynı şekilde uzaktan çalışma esasları uygulanması söz konusu olmayacaktır.

Milli güvenlik açısından stratejik önemi bulunan ve hizmet alımı suretiyle gördürülen işler; proje, tesis veya hizmetlerden hangilerinde uzaktan çalışma yapılamayacağı ilgili kamu kurum ve kuruluşunca ilgili mevzuatına göre belirlenecektir.

Uzaktan Çalışmaya Geçiş Sözleşme İle Sağlanacak.

Yönetmeliğin 14. maddesi uyarınca, uzaktan çalışmaya geçiş; işçi ile işveren arasında doğrudan yeni bir uzaktan çalışma iş sözleşmesinin yapılması yoluyla veya işçi ve işverenin ortak iradesi ile mevcut iş sözleşmesinin uzaktan çalışma sözleşmesine dönüştürülmesi yolu ile mümkün olacaktır.

Zorlayıcı Nedenler Halinde İşçi'nin Talebi Veya Onayı Aranmayacak.

Uzaktan çalışma mevzuatta belirtilen zorlayıcı nedenler dışında işçinin yazılı olarak yaptığı talebi veya onayına bağlı olacaktır. Uzaktan çalışma yönünde talepte bulunan işçinin tekrardan işyerinde çalışma talebinde bulunma hakkı saklı kalacak olup işveren söz konusu talebi öncelikli olarak değerlendirecektir.

Ancak, mevzuatta belirtilen zorlayıcı nedenlerle işyerinin tamamında veya bir bölümünde uzaktan çalışmanın uygulanması halinde uzaktan çalışmaya geçiş için işçinin talebi veya onayı aranmayacak olup zorlayıcı nedenler kavramının tanımı Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneği Hakkında Yönetmelik’te bulunmaktadır.

Söz konusu yönetmeliğe göre zorlayıcı nedenler; ‘’İş verenin kendi sevk ve idaresinden kaynaklanmayan, önceden kestirilemeyen, bunun sonucu olarak bertaraf edilmesine imkân bulunmayan, geçici olarak çalışma süresinin azaltılması veya faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması ile sonuçlanan dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumları ya da deprem, yangın, su baskını, heyelan, salgın hastalık, seferberlik gibi durumları ifade etmektedir (m. 3/1h).” şeklinde tanımlanmıştır.