Hayvan Haklarına İlişkin Değişiklikleri İçeren Kanun Teklifi Meclis'te Kabul Edilmiştir.

Hayvanları Koruma Kanunu ile Türk Ceza Kanunu'nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Tarım, Orman ve Köy İşleri Komisyonu tarafından kabul edilmiştir. Cumhurbaşkanı’nın onayına sunularak, imzalatılması halinde Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girecek olan Kanun Teklifi ile gelecek yeni düzenlemelere aşağıdaki yazımızda yer verilmiştir.

"Süs Hayvanı" İbaresi Kanundan Çıkarılmıştır.

01.07.2004 tarihli 5199 Sayılı Hayvan Hakları Koruma Kanunu'nda ("5199 Sayılı Kanun") yer alan "süs ve ev hayvanı" tanımı ve ibaresi, hayvanların süs olarak tanımlanması nedeniyle hatalıydı. Komisyonda kabul edilen Hayvan Koruma Kanunu ile Türk Ceza Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’ne ("Teklif") göre Hayvanları Koruma Kanunu’nun tanımları düzenleyen maddesinde değişiklik yapılarak "süs" ibaresi kanun metninden çıkarılmıştır. "Ev hayvanı" tanımı gerçek ve tüzel kişilerin sahipliğindeki hayvanlar da dahil edilerek kapsamı genişletilmiş olup 5199 Sayılı Kanun yalnızca “insan” ibaresi yer almıştır.

Kedi ve Köpeklerin Yalnızca Ev Hayvanı Üretim Yerlerinde Satışı Yapılabilecek.

Ev hayvanı satış yerlerinde kedi ve köpek bulundurulamayacak olup bakanlıkça izin verilen ev hayvanı üretim yerlerinde kedi ve köpek satışı yapılabilecektir. Ev hayvanı satış yerlerinde kedi ve köpeklere ilişkin katalog ve benzeri görsel bilgiler bulunacak; ilgililerin bunlardan seçtikleri kedi ve köpekler, Tarım ve Orman Bakanlığınca izin verilen üretim yerlerinden teslim alınabilecektir. Bu düzenleme, Teklif'in yürürlüğe girdiği tarihten bir yıl sonra uygulanacaktır.

Dijital Kimliklendirme İle Kedi ve Köpek Sahiplerinin 31.12.2022'ye Kadar Kayıt Yaptırma Zorunluluğu Getirilmiştir.

Kedi ve köpek sahipleri, hayvanlarını dijital kimliklendirme yöntemleriyle kayıt altına aldırmakla yükümlü olacak. 5199 Sayılı Kanun'da sahipli hayvanlar yavrulatılmak istendiğinde sadece yavruların kayıt altına alınması yükümlülüğü düzenlenmekte iken yeni düzenleme uyarınca bu kapsam genişletilerek yavrulama şartı aranmaksızın sahipli kedi ve köpeklerin tamamının dijital kimliklendirme yöntemiyle kayıt altına alınması zorunluluğu getirilmiştir. Bu düzenleme ile sahipsiz hayvan popülasyonunun kontrolsüz artışı önlenmek istenmiştir. Kedi ve köpek sahipleri, hayvanlarını en geç 31 Aralık 2022'ye kadar dijital kimliklendirme yöntemleriyle kayıt altına aldırmak zorunda olacak.

Kimliklendirme yükümlülüğe uymayanlara 1.200 TL idari para cezası uygulanacaktır.

Hayvanlara Karşı İşlenen Fiillerden Bazıları Suç Kapsamına Alınmış, Bir Kısmı da Kabahat Olarak Tanımlanarak İdari Para Cezasına Tabi Olmuştur.

Kabul edilen Teklif ile, mevcut düzenlemede kabahat olarak sayılan bazı fiiller suç olarak nitelendirilecektir. Bu kapsamda;

Nesli yok olma tehlikesi altında olan hayvanı öldüren kişi bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası, bir hayvanın neslini yok eden kişi beş yıldan on yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacaktır.

Hayvanlarla cinsel ilişkide bulunan kişiye altı aydan üç yıla kadar hapis cezası ve yüz günden az olmamak üzere adli para cezası verilecektir.

Ev hayvanına veya evcil hayvanlara işkence yapanlara altı aydan üç yıla kadar hapis cezası verilmesi öngörülmüştür. Hayvanları dövüştüren kişiye üç aydan iki yıla kadar hapis cezası veya adli para cezası verilecektir.

Belirtilen suçların işlenmesi halinde soruşturma yapılması Tarım ve Orman Bakanlığı’nın il veya ilçe müdürlükleri tarafından Cumhuriyet Başsavcılığı’na yazılı başvuruda bulunulması gerekmektedir. Bu yazılı başvuru, muhakeme şartı olarak kabul edilmiştir.

Suçüstü halinde soruşturma genel hükümlere göre yapılacaktır. Bu fiillerin başkaca biri tarafından sahipli bir hayvana karşı işlenmesi halinde hayvan sahibinin şikayeti üzerine de soruşturma yapılabilecektir.

Hayvanlara karşı gerçekleştirilen ve kabahat kapsamına giren fiiller de Teklif'te genişletilmiştir. Buna göre;

Ev hayvanı satış yerlerinde kedi ve köpek bulundurmak, hayvanları acı, ızdırap ve zarar görecek şekilde film ve benzeri işlerde kullanmak gibi fiiller kabahat olarak düzenlenmiş ve ilk kez idari yaptırıma tabi tutulmuştur.

Ev hayvanını terk etmek, dijital kimlik bulundurma yükümlülüğüne aykırı davranmak gibi fiiller de kabahat kapsamına girerek, kabahat olarak nitelendirilen fiillerin kapsamı genişletilmiştir.

Hayvanlara işkence yapmak fiili ile acımasız ve zalimce muamelede bulunmak fiilleri, nitelikleri ve ağırlıkları dikkate alınarak belirtilen bentlerden çıkarılarak müstakil olarak düzenleniyor. Mevcut halde kabahat olarak yaptırıma tabi tutulan bu fiiller ile hayvanlarla cinsel ilişkide bulunmak fiili, Teklif'le suç kapsamına alınarak adli yaptırıma tabi tutulacaktır. Bu maddede belirtilen suçların birden fazla hayvana karşı aynı anda işlenmesi halinde verilecek ceza yarı oranında arttırılmak suretiyle özel içtima kuralı olarak hüküm altına alınmıştır.

Hayvan Bakımevi, Rehabilitasyon ve Sahipsiz Hayvanların Bakımları Hakkında Değişiklikler Yapılmıştır.

Hayvan bakımevi tanımında, bakımevlerinin hayvan sağlığı yönünden asgari standartların sağlanması amacıyla Tarım ve Orman Bakanlığından izin alınarak kurulması yönünde değişiklik yapılmıştır. Hayvanların korunması amacıyla bakımevleri ve hastaneler kurmak; buralarda bakım, rehabilitasyon, aşılama ve kısırlaştırma gibi faaliyetleri yürütmek için başta yerel yönetimler olmak üzere, diğer ilgili kurum ve kuruluşlara teşvik sağlanacak veya Bakanlıkça uygun görülen miktarlarda mali destek verilecektir. Bu faaliyetlerde kullanılmak üzere, gerçek ve tüzel kişiler tarafından Bakanlığa ve yerel yönetimlere ayni veya nakdi bağış yapılabilecektir.

"Rehabilitasyon" da tanımlanarak kapsamı; sahipsiz hayvanlar bakımından yerel yönetimlerce yapılacak tedavi, parazit mücadelesi, aşılama, kısırlaştırma ve dijital kimliklendirme yöntemleriyle işaretleme işlemleri olarak belirlenmiştir.

Teklif'e göre sahipsiz hayvanların bakımlarını yerel yönetimler üstlenecektir. Yerel yönetimler, gönüllü kuruluşlarla iş birliği içerisinde, sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanların korunması için hayvan bakımevleri kurarak onların bakımlarını, tedavilerini sağlayacak ve eğitim çalışmaları yapacaktır. Ayrıca yerel yönetimler, ilgili karar organının uygun görmesi halinde hayvan hastanesi kurabilmelerine imkan sağlanmıştır.

5199 Sayılı Kanun'un 19. maddesi değiştirilmek suretiyle “ev ve süs” ibaresi çıkartılarak herhangi bir sınırlama olmaksızın hayvan barınaklarında bulunan tüm hayvanlar için bakım, rehabilitasyon, aşılama ve kısırlaştırma gibi faaliyetleri yürütmek amacıyla yerel yönetimler ve ilgili diğer kurum ve kuruluşlar için teşvik veya mali destek sağlanması öngörülmüştür. Ayrıca maddeye eklenen ikinci fıkra ile bu faaliyetlerin sağlanması için gerçek ve tüzel kişilerce Bakanlığa veya yerel yönetimlere ayni veya nakdi bağış yapılabilmesine imkan sağlanmıştır.

Yalnızca Evde Bakımı Yapılan Hayvanların Haczedilemezliği, Bulunduğu Yere Bakılmaksızın Ticari Amaç Güdülmemesi Halinde Haczedilemez Olarak Düzenlenmiştir.

5199 Sayılı Kanun'da haczedilemeyecek hayvanlar “ev ve bahçe içerisinde bakılan hayvanlar” şeklinde belirtilmişti. Yeni düzenleme ile ticari amaç güdülmeksizin ve bulunduğu yere bakılmaksızın , ev hayvanı sahibinin borcundan dolayı haczedilemeyecektir.

Pitbull Terrier, Japanese Tosa, Dogo Argentino, Fila Brasilerio Türlerinde Yasaklama ve İdari Para Cezası Düzenlenmiştir.

Bakanlıkça belirlenmiş tehlike arz eden (Pitbull Terrier, Japanese Tosa, Dogo Argentino, Fila Brasilerio) türlerin aralarında bulunduğu 4 köpek türünü üretmek, sahiplenmek, sahiplendirmek, barındırmak, beslemek, takas etmek, sergilemek, hediye etmek ve bunların ülkeye girişini, satışını ve reklamını yapmak yasaklanmış olup bu tür hayvanların satışını yapanlara 11.000 TL idari para cezası uygulanacaktır. Bu düzenleme ile tehlike arz eden hayvanları belirleme yetkisi Bakanlığa verilmiştir.

Diğer Düzenlemeler

Ev hayvanı ve kontrollü hayvanları bulundurma, sahiplenme şartları, hayvan bakımı, korunması konularında verilecek eğitimle ilgili usul ve esaslar, sahiplenilerek bakılan hayvanların çevreye verecekleri zarar ve rahatsızlıkları önleyici tedbirler, Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenecektir.

Mevcut düzenlemenin 16. maddesinin 1. fıkrasına eklenen bentle İl Hayvanları Koruma Kurulu ("Kurul") üyelerinin görev alanları genişletilmiştir. İl Hayvanları Koruma Kurulu'nun görevleri arasına, ilde kurulacak hayvan bakımevleri ve hayvan hastanelerinin denetlenmesi ile kanunda belirtilen faaliyet ve görevlerin yerel yönetimler ve tarım ve orman il müdürlükleriyle eş güdüm sağlanarak yaptırılması da eklenmiştir. Kurul en geç üç ayda bir başkanın çağrısı üzerine toplanacak, gerektiğinde olağanüstü toplantılar yapılabilecektir.

Mevcut düzenlemenin 22. maddesinde “İşletme sahipleri ve belediyeler hayvanat bahçelerini, doğal yaşama ortamına en uygun şekilde tanzim etmekle ve ettirmekle yükümlüdürler.” Denmekte olup; yeni düzenlemeyle bu hüküm değiştirilerek, kamu kurum ve kuruluşlarına hayvanların etolojisine ve habitatına uygun, serbestçe dolaşmalarına imkan sağlayan doğal yaşam parkları kurabilme imkanı sağlanmıştır.

İdari Para Cezalarında Artırıma Gidilmiştir.

Teklif'le beraber hayvanların daha iyi korunmasını temin etmek, hayvanlara karşı yapılan ihlallerle daha etkin mücadele etmek ve caydırıcılığı sağlamak amacıyla idari para cezaları artırılmıştır.

Buna göre, kedi ve köpek sahiplerinin dijital kimliklendirme yöntemiyle hayvanlarını kayıt altına almaması halinde her hayvan için 1.200 TL idari para cezası verilecektir.

Hayvanların sahiplenilmesi ve bakımı ile ilgili yasaklara ve yükümlülüklere uymayan ve alınması gereken önlemleri almayanlara hayvan başına kesilen para cezası tutarı 60 liradan 1.000 liraya çıkarılıyor.

Düzenlemeyle bir hayvan neslini yok edecek müdahalede bulunanlara hayvan başına 10.000 TL olan idari para cezası tutarı 35.000 TL’ye yükseltilirken tıbbi amaçlar dışında organ veya dokularının tümü ya da bir bölümü çıkarılıp alınması veya tahrip edilmesi; hayvanının dış görünüşünü değiştirmeye yönelik veya diğer tedavi edici olmayan kuyruk ve kulak kesilmesi, ses tellerinin alınması ve tırnak ile dişlerinin sökülmesine yönelik cerrahi müdahaleler; hayvana tıbbi amaçlar dışında, türüne ve etolojik özelliklerine aykırı hale getirecek şekilde ve dozda hormon ve ilaç vermek, çeşitli maddelerle doping yapmak ile hayvanların türlerine has davranış ve fiziki özelliklerini yapay yöntemlerle değiştirmek fiilleri için idari para cezası tutarı 1.200 TL’den 4.500 TL’ye çıkarılmıştır.

Hayvan deneyleri konusunda kurallara uymayanlara hayvan başına 1.200 TL, yetkisi olmadığı halde hayvan deneyi yapanlara ise her bir hayvan için 4.500 TL idari para cezası öngörülmüştür.

Hayvan satışı sırasında hayvanların sağlıklarının iyi, barındırıldıkları yerin temiz ve sağlık şartlarına uygun olması zorunluluğunu ihlal edenlere hayvan başına 500 TL, hayvanların ticari amaçla film çekimi ve reklam için kullanılmasıyla ilgili hususları ihlal edenlere ise 5.000 TL idari para cezası öngörülmüştür.

Hayvanları, doğal kapasitesini veya gücünü aşacak şekilde veya yaralanmasına, gereksiz acı çekmesine, kötü alışkanlıklara özendirilmesine neden olacak yöntemlerle eğitenlere 5.500 TL idari para cezası öngörülmüştür.